ریسک‌های حمل و نقل در حمل بارهای فله‌

 انواع بار فله

بار فله به محموله‌هایی اطلاق می‌شود که به صورت عمده و بدون بسته‌بندی، در کشتی‌های مخصوص بارگیری می‌شوند. این نوع بارها به دلیل حجم بالای جابجایی و نیاز به روش‌های خاص حمل و نقل، نقش حیاتی در زنجیره تأمین جهانی ایفا می‌کنند. بارهای فله معمولاً به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• بار فله خشک (Dry Bulk Cargo):

این دسته شامل موادی مانند غلات، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، سیمان است. بارهای فله خشک به دلیل عدم بسته‌بندی، معمولاً در محفظه‌های بزرگ کشتی‌های فله‌بر خشک (Bulk Carriers) جابجا می‌شوند. ویژگی اصلی این نوع بار، قابلیت فشرده‌سازی و ذخیره در مقادیر زیاد است که آن را برای صادرات و واردات مناسب می‌سازد.

• بار فله مایع (Liquid Bulk Cargo):

این دسته شامل مواد مایعی مانند نفت خام، فرآورده‌های نفتی، مواد شیمیایی، و روغن‌های خوراکی است. بارهای فله مایع به دلیل حساسیت بیشتر به نشت و آلودگی، نیازمند تانکرها یا کشتی‌های مجهز به مخازن ضد نشت هستند. استانداردهای ایمنی بالا برای حمل این نوع بار و کاهش ریسک حمل بار فله‌ الزامی است.

• بار فله گاز (Gas Bulk Cargo):

این نوع بار شامل گازهای طبیعی مایع (LNG) و گازهای شیمیایی خاص است. حمل این گازها به تجهیزات تخصصی برای حفظ فشار و دمای مطلوب برای کاهش ریسک حمل بار فله‌ نیاز دارد.

انواع کشتی‌های حامل بار فله‌ای

برای حمل بارهای فله‌ای که شامل مواد خشک، مایع و گاز هستند، کشتی‌های خاصی طراحی شده‌اند که نیازهای متفاوت این بارها را پوشش دهند. این کشتی‌ها به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، نقش کلیدی در ایمنی، کاربرد و کاهش ریسک حمل بار فله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ ایفا می‌کنند. سه نوع اصلی از کشتی‌های حامل بار فله‌ای عبارت‌اند از:

• کشتی‌های فله‌بر خشک (Dry Bulk Carriers):

این کشتی‌ها برای حمل بارهایی مانند غلات، زغال‌سنگ و سنگ‌آهن طراحی شده‌اند. ویژگی بارز آن‌ها محفظه‌های بزرگ و جداگانه است که امکان حمل مواد به صورت عمده را فراهم می‌کند. سایزهای این کشتی‌ها از کشتی‌های کوچک (Handysize) برای بارگیری در بنادر محدود تا کشتی‌های غول‌پیکر (Capesize) برای حمل بارهای حجیم متغیر است.

• کشتی‌های تانکر (Tankers):

تانکرها برای حمل مایعات فله‌ای مانند نفت خام، مواد شیمیایی و فرآورده‌های نفتی استفاده می‌شوند. این کشتی‌ها مجهز به مخازن ضد نشت و سیستم‌های پیشرفته‌ای برای مدیریت فشار و دما هستند. انواع خاصی از تانکرها، مانند نفتکش‌ها، برای حمل بارهای حساس و کاهش ریسک حمل بار فله‌ طراحی شده‌اند.

• کشتی‌های حامل گاز طبیعی مایع (LNG Carriers):

این کشتی‌ها برای حمل گازهای طبیعی مایع یا گازهای شیمیایی خاص طراحی شده‌اند. مخازن این کشتی‌ها قابلیت حفظ دمای بسیار پایین برای جلوگیری از تبخیر گاز را دارند. سیستم‌های ایمنی در این کشتی‌ها بسیار پیشرفته است، زیرا حمل گاز به دلیل ماهیت قابل اشتعال، با خطرات بالایی همراه است.

هر کدام از این کشتی‌ها با رعایت استانداردهای بین‌المللی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، به کاهش ریسک حمل بار فله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ کمک می‌کنند. 

خطرات ناشی از حمل دریایی بار فله

حمل دریایی بار فله، هرچند که بخش کلیدی زنجیره تأمین جهانی است، اما با خطرات و چالش‌های خاصی مانند ریسک حمل بار فله‌ همراه است. این خطرات می‌توانند بر ایمنی کشتی، خدمه، محیط زیست، و حتی اقتصاد بین‌المللی تأثیرات منفی بگذارند. در ادامه به مهم‌ترین خطرات مرتبط با حمل دریایی بار فله می‌پردازیم:

• شرایط آب و هوایی نامساعد:

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در حمل بار فله، تغییرات ناگهانی شرایط جوی است که منجر به افزایش ریسک حمل بار فله‌ خواهد شد. طوفان‌ها، بادهای شدید و امواج بلند می‌توانند منجر به آسیب به کشتی و بار شوند. بارهای فله خشک مانند غلات در معرض خطر رطوبت و فساد هستند، در حالی که نشت بارهای مایع به دلیل ترکیدن مخازن می‌تواند خطراتی جدی ایجاد کند.

• نشت و آلودگی زیست‌محیطی:

یکی از جدی‌ترین خطرات حمل بار مایع فله، نشت نفت خام یا مواد شیمیایی به دریا است. این آلودگی‌ها تأثیرات مخرب و بلند مدتی بر اکوسیستم‌های دریایی دارند و می‌توانند هزینه‌های بالایی برای پاکسازی ایجاد کنند.

• آتش‌سوزی و انفجار:

بارهای گاز طبیعی مایع (LNG) و مواد شیمیایی خاص، به دلیل ماهیت قابل اشتعال خود، در معرض خطر آتش‌سوزی و انفجار قرار دارند. حتی یک خطای کوچک در سیستم‌های خنک‌کننده یا نگهداری می‌تواند پیامدهای جدی به همراه داشته باشد و باعث افزایش ریسک حمل بار فله‌ خواهد شد.

• خطرات اقتصادی:

تأخیر در تحویل بار یا آسیب به محموله می‌تواند هزینه‌های قابل توجهی به صاحبان بار و شرکت‌های کشتیرانی تحمیل کند. از طرف دیگر، جریمه‌های زیست‌محیطی و هزینه‌های بیمه نیز بخش دیگری از ریسک‌های اقتصادی و ریسک حمل بار فله‌ هستند.

• خطاهای انسانی و مشکلات عملیاتی:

خطاهای انسانی، مانند عدم رعایت استانداردهای ایمنی یا بارگیری نادرست، یکی دیگر از عوامل خطر در حمل بار فله است. آموزش ناکافی خدمه و استفاده از تجهیزات نامناسب نیز این مشکلات را تشدید می‌کند.
با توجه به این خطرات، اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند نقش مؤثری در کاهش ریسک حمل بار فله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ داشته باشد. در ادامه، به بررسی راهکارها و روش‌های کاهش خطرات حمل بار فله می‌پردازیم.