حمل و نقل دریایی چیست؟

شرایط بارگیری در بندرهای تجاری در روش حمل و نقل دریایی

بارگیری برای حمل‌ونقل دریایی در چند مرحله انجام می‌شود. در گام اول کالا یا محموله توسط روش‌های زمینی به بندر انتقال می‌یابند؛ در مرحله بعد با استفاده از ماشین آلات صنعتی و دستگاه‌های حرفه‌ای بار روی سکوی کشتی بارگیری می‌شود. برای آگاهی و کسب اطلاعات بیشتر از شرایط بارگیری در بندرهای مختلف و تخلیه آن در بندر مقصد با شرکت هنزا ناو دریا تماس بگیرید. 

شرایط حمل‌ونقل دریایی در ایران

در ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خلیج فارس و داشتن دریای خزر حمل 90 درصد از محموله‌ها به روش دریایی انجام می‌شود. ۱۱ بندرگاه تجاری در کشور وجود دارد که در مجموع ظرفیتی نزدیک به ۱۸۶ میلیون تن کالا را به خود اختصاص می‌دهند. حجم انبوهی از فراورده‌های نفتی ایران از طریق حمل‌ونقل دریایی ارسال می‌شود. 
بندر امام خمینی، چابهار و بندرعباس از بنادر اصلی تجاری ایران هستند که بخش عمده‌ای از انتقال بار در این بنادر صورت می‌گیرد. برای مثال ارسال محموله‌های سنگین به چین یا بالعکس یکی از روش‌های متداول برای انتقال بار به شمار می‌رود. باتوجه‌به کم‌هزینه بودن حمل‌ونقل دریایی، این روش بهترین قیمت حمل بار از چین را شامل می‌شود. 

۴ روش حمل‌ونقل دریایی را بشناسید 

حمل‌ونقل دریایی با ۴ روش کراس استافینگ، چارترینگ، ترانسشیپ و کالاهای فله توسط شرکت حمل و نقل بین المللی انجام می‌شود که در ادامه به نوع مسیر کشتی، محموله‌های مناسب برای انتقال با هر روش و شرایط خاص راه‌های حمل‌ونقل دریایی می‌پردازیم.

1. حمل ترانسشیپ؛ راهکاری برای بارگیری غیرمستقیم بار از بندر مبدأ به مقصد

روش حمل ترانسشیپ یا transshipment در شرایط ناممکن برای انتقال مستقیم کالا توسط کشتی از بندر مبدأ به بندر مقصد استفاده می‌شود. یک کشتی واسط محموله را به بندری در نزدیکی مقصد می‌برد تا به وسیله کشتی دیگری یا هواپیما به مقصد اصلی فرستاده شود. 

2. حمل کراس استافینگ؛ روشی برای جابجایی کالا در شرایط تحریم

حمل کراس استافینگ یا cross stuffing به معنی انتقال محموله از یک کانتینر یا ظرف حمل به کانتینر یا ظرف حمل دیگر است که برای کشورهای تحریم شده و شرایط خاص بندر استفاده می‌شود. اگر سرویس مورد نیاز مشتری از بندر مبدأ به بندر مقصد وجود نداشته باشد، ابتدا کالا توسط کانتینر یا هر نوع ظرف حمل دیگری به بندری که از آنجا سرویس به مقصد نهایی وجود دارد حمل می‌شود سپس کالا به کانتینر یا ظرف حمل جدید منتقل و با اسناد و مدارک جدید به مقصد ارسال می‌گردد.
در روش کراس استافینگ به علت جابه‌جایی کالا در بندر واسط احتمال آسیب محموله‌ها وجود دارد؛ بااین‌حال روشی متداول برای صادرات و واردات کالا محسوب می‌شود. این روش به‌عنوان یک راهکار ایده‌آل برای واردات و صادرات کالا از کشورهای تحریم شده مثل ارسال دارو به ایران استفاده می‌شود. 

3. حمل کالاهای حجیم با حمل‌ونقل دریایی چارترینگ

در صورت بالا بودن حجم محموله یا ابعاد کالا روش چارترینگ یا chartering برای انتقال کالا کاربرد دارد. علاوه‌بر حجم محموله، نوع بسته‌بندی نیز منجر به استفاده از این روش می‌شود؛ در صورت نداشتن بسته‌بندی های خاص جهت حمل در کانتینر، از یک کشتی کامل برای انتقال کالا و از کشورهای متصل به آب‌های ایران مثل واردات از کره جنوبی استفاده می‌شود. چارترینگ برای انتقال مواد فله مایع، جامد و محصولات انبوه صنعتی کاربرد دارند. 

4. جابجایی کالاهای فله؛ برای حمل اقلام بدون بسته‌بندی

در صنعت حمل و نقل کشتی‌هایی طراحی شده اند که برای کالاهای فله، بدون بسته‌بندی و حجیم جهت صادرات و واردات استفاده می شوند. کالاهای فله با کانتینرهای روباز یا کانتینرهای مخصوص فله منتقل می‌شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر از نحوه ارسال محموله فله مقاله «هر کانتینر چند تن است» را مطالعه کنید. 

انواع کشتی در حمل‌ونقل دریایی؛ تقسیم‌ شده براساس مسیر و برنامه تردد

برنامه تردد عاملی است که کشتی‌ها را به‌طورکلی در دو دسته ترمپ و لاینر تقسیم می‌کند. کشتی‌های ترمپ باتوجه‌به مسیر دلخواه بازرگان در بندر مقصد برای تخلیه بار توقف می‌کنند؛ درحالی‌که کشتی‌های لاینر برنامه حرکتی و مسیر مشخص دارند و فقط در بندرهای ثابت توقف می‌کنند.
در نوع دوم از دسته‌بندی کشتی‌ها، این وسیله‌های حمل‌ونقل دریایی باتوجه‌به ماهیت محموله‌های انتقالی ساخته می‌شوند تا بارگیری و تخلیه راحت‌تر انجام شود و همین‌طور آسیبی به کالا نرسد. کشتی‌ها در حمل‌ونقل دریایی بر اساس کاربرد و ساختار در چند دسته قرار می‌گیرند که در ادامه به شرح هر یک می‌پردازیم. 

کشتی فله بر خشک؛ روشی برای انتقال کالاهای بدون بسته‌بندی

امروزه یک سوم کشتی‌های ناوگان حل‌ونقل دریایی به کشتی‌های فله‌بر خشک تعلق می‌گیرد. کالاهای فله به مواد بدون بسته‌بندی مثل خوراک دام، زغال سنگ، کود شیمیایی، کاکائو، غلات، سنگ آهن و سنگ‌های معدنی هستند. برای حمل‌ونقل دریایی کالاهای فله از کشتی‌های مسطح و مجهز به درهای ضد آب استفاده می‌شود. حفاظ ضد آب از نشت رطوبت به محموله فله و آسیب به آن‌ها جلوگیری می‌کند. 

کشتی جنرال کارگو؛ یکی از ابزارهای چندکاربردی برای استفاده از حمل‌ونقل دریایی

کشتی‌های جنرال کارگو یا چندمنظوره برای حمل دریایی کالاها با اشکال متفاوت مثل پالت و بشکه استفاده می‌شود. کاربرد این نوع کشتی با ورود انواع کشتی فله‌بر و کانتینری با محدودیت روبه‌رو می‌شود؛ بااین‌حال همچنان بیشترین نوع کشتی در ناوگان حمل و نقل دریایی کشتی جنرال کارگو است. أنواع چوب، مواد غذایی، ماشین آلات و کانتینر با کشتی جنرال کارگو جابه‌جا می‌شوند.  

کشتی نفتکش؛ روشی با بالاترین درصد جابجایی مواد

کشتی‌های نفتکش بالاترین درصد جابه‌جایی مایعات را به خود اختصاص داده‌اند. این کشتی‌ها با داشتن پمپ فرآیند بارگیری و تخلیه سریع‌تری برای نفت دارند. نفتکش‌ها برای حمل‌ونقل نفت و فرآورده‌های آن هستند که در دو دسته نفت خام و فرآورده‌های خامی در حمل‌ونقل دریایی استفاده می‌شوند. 

کشتی رورو؛ حاوی سکوی مخصوص برای انتقال کالا و مسافر

کشتی‌های رورو برای انتقال افراد و کالاها استفاده می‌شوند. حمل کالا و مسافران روی سکوی مخصوص این نوع کشتی حمل‌ونقل انجام می‌شود. در این وسیله طبقات و سکوهای متحرکی طراحی شده است تا کاربری کشتی را بهبود دهند. انتقال مسافران به‌همراه خودرو شخصی، ماشین آلات و محموله‌های نیازمند تجهیزاتی است که در کشی‌های رورو وجود دارند. 

کشتی‌های کانتینربر؛ راهکاری ایمن برای انتقال مواد حساس

در کشتی‌های کانتینربر مواد حساس به‌وسیله انواع کانتینر یخچالی، روباز و مخصوص کالاهای فله انتقال می‌یابند. جلوگیری از فاسد شدن محموله‌ها امتیاز برجسته حمل‌ونقل دریایی با این نوع کشتی محسوب می‌شود. کشتی‌های کانتینربر برای انتقال مواد غذایی و داروها با استفاده از کانتینر یخچالی به مقصد کاربرد دارند. بارگیری، حمل و تخلیه کالای داخل کانتینر به‌آسانی و بدون آسیب‌های احتمالی در زمان جابجایی انجام می‌شود. 

کشتی‌های LNG؛ یکی از روش‌های استاندارد جابجایی گاز

مایع LNG ماده‌ای است که از میعان گاز طبیعی تشکیل می‌شود و فقط با کشتی‌های مخصوص قابل حمل است. ویژگی‌های مهم ساختاری کشتی LNG شامل دیواره دوجداره و طراحی ایمن با استانداردهای صنعتی می‌شود. بعد از تخلیه، LNG مجدد به مایع تبدیل خواهد شد.

هزینه کم و ایمنی بالا؛ دو مزیت مهم برای حمل‌ونقل دریایی

با استفاده از حمل‌ونقل دریایی حجم بالایی از کالاها را می‌توان با هزینه کم جابه‌جا کرد. هزینه ترابری کالا از راه دریا در مقایسه با روش‌های زمینی مقرون‌به‌صرفه‌تر است؛ همچنین در مواردی امکان انتقال حجم بالایی از کالاها به‌وسیله روش‌های زمینی امکان‌پذیر نیست. 
مقررات و ضوابط حمل بار با کشتی به‌نحوی است تا از سلامت کالا، خدمه کشتی و محیط زیست اطمینان حاصل شود. کانتینرهای حمل بار درزبندی و قفل می‌شوند تا هر نوع محموله‌ای به‌ویژه مواد خطرناک به راحتی انتقال یابند. حمل‌ونقل دریایی روشی از جابه‌جایی کالا است که سلامت محیط زیست را حفظ می‌کند. کشتی‌های حمل بار نسبت به هواپیماها کربن کمتری می‌سوزانند و گرمای کمتری نیز تولید می‌کنند. 

معایب حمل‌ و نقل دریایی چیست؟ انعطاف‌پذیری کم و ردیابی دشوار

مسیرها و زمانبندی کشتی‌های باری انعطاف‌پذیر نیستند. علاوه‌بر کند بودن زمان انتقال محموله با کشتی، شرایط هوایی دریا نیز بر زمانبندی رسیدن بار به بندر مقصد تاثیر می‌گذارد. حمل‌ونقل چندگانه از معایب دیگر حمل‌ونقل دریایی است؛ برای مثال در روش‌هایی مثل ترانشیپ از راه‌های زمینی نیز برای انتقال محموله‌ها استفاده می‌شود. همین‌طور ردیابی پیشرفته کالاهای شما در حمل‌ونقل آبی امکان‌پذیر نیست.