تفاوت ترم‌های CIF و FOB در اینکوترمز در معاملات بین‌المللی

تفاوت FOB و CIF از نظر شرایط حمل

شرایط حمل در قراردادهای CIF و FOB نقش اساسی در تعیین نحوه و هزینه‌های حمل و نقل کالا دارد. در قرارداد CIF، فروشنده موظف به تنظیم و پرداخت هزینه حمل کالا تا بندر مقصد است و همچنین باید بیمه‌ای برای کالا تهیه کند که پوشش‌دهنده خسارت‌های احتمالی باشد. این امر برای خریدار به‌ویژه زمانی که تجربه کافی در حمل و نقل بین‌المللی مانند حمل و نقل ترکیبی ندارد، مزیتی محسوب می‌شود؛ زیرا فروشنده تمامی مراحل حمل و بیمه را مدیریت می‌کند.
در مقابل، در شرایط FOB، فروشنده تنها تا بندر مبدأ مسئولیت دارد و پس از بارگیری کالا بر روی کشتی، تمام ریسک‌ها و هزینه‌های مربوط به حمل و بیمه کالا به خریدار منتقل می‌شود. این روش به خریداران انعطاف بیشتری می‌دهد تا حمل و نقل کالا را مطابق با نیازهای خود مدیریت کنند و از ارائه‌دهندگان خدمات حمل و نقل مورد نظر خود استفاده کنند.

• در قرارداد CIF: فروشنده مسئولیت کامل حمل و بیمه کالا تا بندر مقصد را بر عهده دارد.
• در قرارداد FOB: خریدار پس از بارگیری کالا بر کشتی، مسئولیت حمل و بیمه را بر عهده می‌گیرد.

تفاوت FOB و CIF از نظر هزینه‌ها

در اینکوترمز 2020 به‌طور دقیق‌تر تعهدات و هزینه‌هایی را که فروشنده و خریدار در هر ترم بر عهده دارند، مشخص کرده است. این موضوع به‌ویژه برای هزینه‌های مربوط به بازرسی کالا و هزینه‌های غیرمنتظره‌ای که ممکن است در طول فرآیند حمل‌ونقل به وجود آید، اهمیت دارد.

• CIF: فروشنده مسئول تأمین تمامی هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه تا بندر مقصد است. اما با توجه به اینکوترمز 2020، هر هزینه اضافی که قبل از بارگیری ایجاد شود، مانند هزینه بازرسی، بر عهده فروشنده است مگر اینکه در قرارداد ذکر شود.
• FOB: فروشنده موظف است کالا را تا زمان بارگیری روی کشتی آماده کند، و پس از بارگیری، تمامی هزینه‌ها و تعهدات به خریدار منتقل می‌شود. در اینکوترمز 2020 تاکید شده است که هر هزینه مرتبط با اسناد یا مجوزهای پیش از بارگیری باید بر عهده فروشنده باشد.

تفاوت CIF و FOB از نظر بارنامه و قوانین

در هر دو ترم CIF و FOB، بارنامه نقش مهمی در تعیین مالکیت و مسئولیت‌های طرفین دارد. در CIF، بارنامه معمولاً به نام فروشنده صادر می‌شود، چرا که وی مسئول حمل کالا تا بندر مقصد است. همچنین، فروشنده مسئول تأمین بیمه برای کالا است و به همین دلیل تمامی مدارک مربوط به حمل و بیمه نیز توسط وی ارائه می‌شود. از این رو، تا رسیدن کالا به مقصد، خریدار از نظر مالکیت محدودیت‌هایی دارد و بارنامه بیشتر به عنوان سندی از مالکیت کالا برای فروشنده عمل می‌کند.
در FOB، بارنامه پس از بارگیری کالا به نام خریدار صادر می‌شود. این به این معناست که خریدار از لحظه بارگیری کالا مالک قانونی آن به حساب می‌آید و می‌تواند به صورت مستقیم با شرکت حمل و نقل ارتباط برقرار کند. از این رو، در FOB خریدار مالکیت و کنترل بیشتری بر بارنامه دارد و می‌تواند از این سند برای پیگیری حمل و نقل کالا استفاده کند.

• CIF: در این شرایط، بارنامه به نام فروشنده صادر می‌شود، اما خریدار پس از بارگیری و تأیید بیمه و حمل، مالکیت کالا را به دست می‌آورد.
• FOB: بارنامه معمولاً به نام خریدار صادر می‌شود و خریدار از همان زمان بارگیری کالا مالک قانونی آن می‌شود. این تغییرات به کاهش اختلافات احتمالی بین طرفین کمک کرده است.

تفاوت CIF و FOB از نظر مسئولیت‌های طرفین

در قراردادهای CIF و FOB، مسئولیت‌های طرفین در قبال کالا و مراحل مختلف حمل و نقل به‌وضوح تعریف شده‌اند. این مسئولیت‌ها شامل جنبه‌های مختلفی از حمل کالا، مدیریت ریسک‌ها و امور بیمه می‌شوند.
در قرارداد CIF، مسئولیت فروشنده از مرحله تهیه کالا، بسته‌بندی مناسب و بارگیری آن در بندر مبدا تا زمانی که کالا به بندر مقصد برسد، ادامه دارد. فروشنده باید هزینه‌های حمل و بیمه را تا بندر مقصد تأمین کند و همچنین مسئولیت ریسک‌های احتمالی در طول مسیر را به عهده بگیرد. این مسئولیت‌ها تا زمانی که کالا به مقصد می‌رسد و به خریدار تحویل داده می‌شود، ادامه دارد. به همین دلیل، در CIF فروشنده تعهدات بیشتری دارد و از نظر قانونی مسئول حفظ ایمنی کالا تا مقصد است.
از سوی دیگر، در شرایط FOB، فروشنده تنها مسئولیت کالا را تا زمان بارگیری بر عرشه کشتی بر عهده دارد. پس از آن، تمامی مسئولیت‌ها و ریسک‌های مربوط به حمل و نقل کالا به خریدار منتقل می‌شود. این به خریدار امکان می‌دهد که خود کنترل بیشتری بر مراحل حمل و نقل داشته باشد و با شرکت‌های حمل و نقل مختلف برای مدیریت امور همکاری کند.

• CIF: فروشنده تا بندر مقصد مسئول حمل و بیمه کالا است.
• FOB: مسئولیت کالا پس از بارگیری به خریدار منتقل می‌شود و وی مسئول حمل و بیمه است.